MEDEMBLIK – Het Witte Huis. Vanaf deze presidentiële plek aan de Hoogesteeg hield hij zicht op de Nieuwstraat, de Westerhaven en de Pekelharinghaven. Een ‘drielandenpunt’ waar veel zaken bijeen kwamen. De tweewielers, de oldtimers, de wielersport, zijn gezin en veel, heel veel mensen uit de wijde omgeving. Want Leo Smit was een geliefd man. In januari overleed hij aan de gevolgen van galwegkanker. Hij werd 71 jaar. Wij spraken zijn vrouw en dochters Yvonne en Leontina. Een emotioneel en bijzonder gesprek.
Boven de voormalige winkel en werkplaats hangt nog altijd een geur van ijzer en rubber. De geur die ik herken van vroeger als ik mijn fiets kwam brengen voor een opknapbeurt en deze in enthousiaste ontvangst werd genomen door Leo in blauwe stofjas. De herinnering is vaag, misschien was de jas niet blauw, misschien was het geen jas, maar een overall, maar wat me nog helder voor de geest staat is de vrolijkheid waarmee ik werd ontvangen. Altijd.
Tiny, dochters Yvonne (44) en Leontina (38) en kleinzoon Tim (3) ontvangen me in de woonkamer die vanuit de ramen uitkijkt op dezelfde straten en havens als de zaak beneden deed. Een knusse woning waar vreugdevolle herinneringen en tranen van verdriet elkaar afwisselen. Nog geen drie maanden geleden overleed de man des huizes na een ziekbed van een jaar. Een periode waarin veel medische missers zorgden voor onnodig leed, maar waarin toch vooral de liefde centraal staat. De liefde van een hecht gezin.
Rotsvast vertrouwen
Leo werd in 1945 in Wognum geboren als jongste van een gezin van 20 kinderen. De enige naoorlogse boreling kwam als laatste in de rij. Waar enkele van zijn broers studeerden en een toekomst tegemoet gingen, was de studiepot leeg toen Leo eraan toe was. Het deerde zijn vrolijke karakter niet. Hij zou zijn eigen weg vinden. Al op jonge leeftijd nam hij de dingen zoals ze zijn. Ogenschijnlijk zorgeloos laveerde hij door het leven. Hij begon zijn loopbaan als onderhoudsmonteur bij de Naco, werkte een jaar in Engeland, sloopte gashouders en deed grondboringen in Limburg. Niets was hem te veel of te min. Vanuit een rotsvast vertrouwen in de mensheid ging hij het leven aan. Leontina: ‘Pap had weinig boodschap aan de negatieve mening van een ander. Hij vond altijd: ik vertrouw de mens tot het tegendeel is bewezen.’ Een eigenschap die hem ondanks tegenslag steeds weer verder bracht.
Van Wognum naar Witte huis
Toen hij 20 was ontmoette hij de jonge Tiny uit Hoogwoud. Na 1,5 jaar verkering trouwden ze en al snel werden dochters Ingrid, Yvonne en Astrid geboren. Na een opleiding in de tweewielerbranche zag hij zijn kans schoon toen er winkelruimte vrij kwam aan de Westerhaven in Medemblik. Op de plek waar later de videotheek zou vestigen, startte hij zijn eigen fietsenwinkel. Al snel hadden Leo en Tiny, die de verkoop en administratie voor haar rekening nam, succes en de ruimte werd te klein. Het Witte Huis aan het Vooreiland was destijds een hotel en café-restaurant. De naam prijkt nog altijd op de gevel. Hoewel het behoorlijk was verpauperd zag Leo er de ideale ruimte in voor groei van zijn onderneming en van zijn gezin. Dochter nummer 4, Leontina, zag er het levenslicht.
Het bouwbedrijf van Herman Tiben maakte het rechtergedeelte van het grote pand gereed voor winkel, werkplaats en woning. Vanaf 1977 floreerde het bedrijf. Fietsen, brommers en allerhande toebehoren werden verkocht en gerepareerd. Menig schoolgaande puber bracht er de tweewieler die hem of haar zo trouw naar school vervoerde, voor duurzaam onderhoud.
Sociaal karakter
Drukke, maar dankbare tijden volgden voor Leo en zijn meiden. Het liefdevolle gezin stond altijd open voor gasten. Met name Leo was ontzettend sociaal. Tiny: ‘Altijd was iedereen welkom. Op de gekste tijden kwam er volk over de vloer. En net wanneer ik dacht dat het bij een koffieronde zou blijven, stond Leo alweer borrels in te tappen en verzorgde ik soep met broodjes. Alles kon. Het was vooral Leo die dat aantrok, maar ik ging er graag in mee. We hadden een huis vol gezelligheid.’
Tiny viel op zijn sociale karakter. ‘Hij was altijd zichzelf en deed zijn eigen ding. Hij kon ook goed relativeren, nam de dingen zoals ze waren.’ Dat laatste gaf een belangrijk tegenwicht voor zijn goedgelovigheid. Natuurlijk vergiste hij zich wel eens in de zogenaamde goedheid van een ander. Integer als hij was liet hij de ander ook dan in zijn waarde. Yvonne: ‘Mijn vader hield van harmonie en bewaarde de goede vrede. Dat trok mensen in hem aan. Dat was goed, hij was het gezicht van de zaak. Mijn moeder is meer kritisch en zakelijk en vulde hem perfect aan. Ook in zaken waren ze een gouden duo.’
Wielen, ijzers en oudheidkunde
Leo werkte zes dagen per week, maar vond toch tijd voor hobby’s en het verenigingsleven van Medemblik. Daarin was hij veelzijdig. Hij hield van sport. Tot zijn 60e was hij actief in het wielrennen. Hij begeleidde jongeren bij de fietscross, reed zelf kermisrondes, de ronde van Vlaanderen, Luik Bastenaken Luik en de Amstel Gold Race. Voor de Draverijzondag zette hij de wielerronde op, nog steeds een favoriet onderdeel van het Rondom weekend. Leo hield ook van schaatsen en oude auto’s. Hij was lid van de Jaguar Daimler Club Holland en reed de Route 66 samen met zijn vriend André. In de werkplaats beneden staat zijn eigen oldtimer: een Daimler uit 1967. Ook de geschiedenis van Medemblik sprak hem aan, hij zette zich graag in voor de Oudheidkundige Vereniging Medemblik. Tot slot was daar nog zijn liefde voor schaatsen. Die liefde heeft hij doorgegeven aan kleinzoon Jordy (16), de zoon van Yvonne. ‘Jordy schaatst en skeelert op hoog niveau en kreeg daarin alle steun van zijn opa. Hij ging vaak mee, reed hem het hele land rond. Trots als een pauw. Gek was hij overigens op al zijn kleinkinderen, net als mijn moeder.’
Vader en ondernemer
Leo was bovenal een leuke vader. Leontina: ‘Pap werd nooit boos, dat liet hij aan mijn moeder over. Hij bemoeide zich weinig met de opvoeding, maar aan de zijlijn was hij er altijd. Vrolijk floot hij dagelijks zijn melodieloze wijsjes. Zeker toen ik wat ouder werd ging ik voor advies naar mijn vader. Hij had een brede interesse, wist veel. We konden uren met hem discussiëren. Maar hoe zwaar ook de onderwerpen waren, hij hield van harmonie en ging confrontaties het liefste uit de weg. Hij bleef optimistisch, ook als er conflicten waren. Hij vond dat iedereen een nieuwe kans verdiende.
‘Zo leende hij wel eens geld uit tegen een pot pindakaas als onderpand. Hij had zelf zo’n warm hart en ging er vanuit dat anderen dat ook hadden. Zo was hij en meestal had hij gelijk’, vult Yvonne aan
Als vader van vier dochters rekende Leo niet op een opvolger voor de zaak. Het liep anders. 25 jaar geleden ging Yvonne in de winkel werken. Tijdelijk, was het idee. In december 2002 verhuisde ze mee naar de nieuwe zaak aan de Almereweg waar ze met een grotere winkeloppervlakte nog verder groeiden. Inmiddels had zij haar huidige man Gerard ontmoet. Hij kwam als bandenvertegenwoordiger al jaren bij hen over de werkvloer. In 2010 namen zij samen de zaak over.
‘Dat gebeurde vrij impulsief, ik had nooit gedacht dat ik dat zou willen. Maar na een goed gesprek met Gerard was ik overtuigd. En ja, mijn vader was hartstikke blij. Het was een mooi moment om het stokje over te geven. De zaak bestond 35 jaar en mijn ouders waren 40 jaar getrouwd. Dat hebben we toen, in de winkel, groots gevierd. Mijn vader werkte daarna nog vaak op de dinsdag en tijdens vakanties. Pas 5 jaar geleden, na een beroerte, moest hij noodgedwongen loslaten. Ik ben er heel dankbaar voor dat ik zijn levenswerk kan voortzetten.’
Ziekteproces
Leo en zijn Tiny gingen, na een druk arbeidsbestaan en 40 huwelijksjaren, rustige tijden tegemoet. Zakenpartners, geliefden, vrienden, ze waren het allemaal. Met hun kinderen, kleinkinderen en een hechte vriendengroep brachten ze veel vrije tijd door. Ada, André en Ans, Dirk en Marry. Het viel Leo ontzettend zwaar toen hij vorig jaar afscheid moest nemen van Marry Brakeboer en door zijn ziekte niet op de uitvaart aanwezig kon zijn. Ze hadden er samen veel over gesproken. Niemand had toen kunnen vermoeden dat Leo zo snel zou volgen. Leontina vertelt over het verloop van zijn ziekte.
‘In januari 2016 voelde pap zich al een tijdje niet goed. Omdat mijn moeder met een gebroken been zat kwam een groot deel van het huishouden op hem aan. Dat deed hij met liefde, maar het viel hem zwaar. We vonden dat hij ook wat geel zag en op aandringen bezocht hij de huisarts die hem doorstuurde voor een echo. Een dag later al lag hij in het ziekenhuis voor een operatie. “Hij heeft een puinpadje in zijn galweg” , zei de arts. Dat zorgde voor een vernauwing en zou wel zijn op te lossen. Ze hebben wat puin weggehaald en een stent geplaatst. En toen begon de ellende.’
Het was behandelbaar en de diagnose kanker leek ver weg. Tijdens de ingreep was de alvleesklier geraakt wat veel pijn gaf. De stent bleek twee centimeter te lang. Tot vier keer toe werd een nieuwe stent geplaatst, maar steeds waren er nieuwe klachten die er niet bij hoorden. Leo had al jaren een spierziekte die redelijk onder controle was. Bij de behandeling hielden de artsen daar echter geen rekening mee. Al in de eerste maand verloor hij bijna het leven.
Dat hij ongeneeslijk ziek was werd in het voorjaar duidelijk maar in augustus werd dat in twijfel getrokken. Pas in oktober 2016 kwam de officiële diagnose: galwegkanker.
Leontina: ‘Bij elk sprankje hoop, leefde mijn vader op. Ondanks alle pijn en behandelingen die hij steeds weer moest ondergaan. Hij was een doorzetter. Zijn sterke wilskracht gaf ook ons de kracht om verder te gaan. Tot de laatste week hield hij vast aan het leven. Hij sprak het liefste over gewone, alledaagse dingen, niet over zijn ziekte en het naderende einde.’
Vooral voor Tiny was dit zwaar. ‘Hij leek soms dagenlang redelijk fit en dan zo ineens stortte hij in. Dan moesten we snel naar het ziekenhuis. Uiteindelijk troffen we een specialist die ons goed heeft geholpen, maar we zijn zo lang in onzekerheid gebleven. Ik adviseer iedereen die in zo’n traject terecht komt, om voor een second opinion te gaan.‘
Yvonne: ‘Pas de laatste week liet hij los en sprak hij over de uitvaart. Hij wilde de Daimler als rouwauto en had verder weinig wensen. Als er maar knappe muziek was.’
Het afscheid was verdrietig en troostend tegelijk. Het was druk in de winkel waar honderden mensen bijeen kwamen voor de condoleance. De juiste plek voor een afscheid, de winkel was, na het Witte Huis, zijn tweede thuis.
Onschatbare waarde
Het ziekbed was een verschrikking, maar zijn leven en wat hij nalaat is van onschatbare waarde. Zijn integere, gezellige inborst. Zijn vermogen voluit van het leven te genieten. In september vorig jaar nog genoot hij van de bruiloft van jongste dochter Leontina en haar man. Nu een dierbare herinnering.
Leontina: ‘Van zijn dochters lijken Astrid en ik het meeste op mijn vader. Net als hij maakt mijn zus van elke dag een feestje en ik merk dat ik ook liever geen confrontaties aanga. Ook ik houd van harmonie. Mijn vader heeft me geleerd niet klakkeloos alles aan te nemen, maar zelf na te denken. En dat wie goed doet, goed ontmoet. Dat streef ik na.’
‘Mijn vader heeft me meer op anderen leren vertrouwen’, vult Yvonne aan. ‘Door mijn vader ben ik milder geworden. Dat geeft veel rust.’
De kleinkinderen zijn dol op opa en oma. Ook nu zoeken ze oma vaak op. Een broodje eten, even gezellig kletsen. Het is alsof opa elk moment binnen kan komen. Het voelt nog heel onwerkelijk zonder Leo. Terwijl de wielen verder rennen, staat in het Witte Huis alles even stil. Binnen de hechte familie en vriendengroep dragen ze elkaar. Stukje bij beetje zal de aarde weer gaan draaien. Weliswaar zonder Leo erop, maar met alles wat hij betekende zeer aanwezig. Hij leeft voort door zijn nazaten en in de harten van velen.
Dag Leo, tot later.