ANDIJK – De dodenherdenking in Andijk stond zaterdagavond in het teken van ‘Gerrit de Duiker’, Els van den Bosch vertelde de aanwezigen over wie Gerrit de Duiker was en wat hij deed in Andijk tijdens de oorlog maar ook na de oorlog.
Beste mensen, en wat bijzonder dat er zoveel kinderen bij zijn, Ik ben een kleindochter van Jan-Arie Groot en Gijsbertha Groot-Berga. In de jaren dat ik opgroeide, spraken mijn grootouders over Gerrit de Duiker, van wie ze een kaart kregen, of vertelden dat de Duiker op bezoek was geweest. Jarenlang dacht ik dat dit een kennis was, met de Duiker als achternaam. Eenmaal oud genoeg werd het mij duidelijk, Gerrit de Duiker bleek in de oorlogsjaren een onderduiker te zijn geweest, in de boerderij van mijn opa en oma aan de Schoolweg, waar ik nu zelf heel dichtbij woon. Tijdens de onderduikperiode ging Gerrit met mijn opa mee naar de bouw, een gebruikelijke gang van zaken in die jaren in Andijk. Gerrit Troost kwam van Texel en wist net als veel anderen onderdak te vinden in Andijk. Gerrit trouwde met een Andijkse en werd na de oorlog postkantoorhouder op Texel. Hij bleef altijd contact houden met mijn grootouders. Mooi detail is dat jaren later mijn oom Nico Groot –als ambtenaar van de burgerlijke stand- de dochter van Gerrit in de echt heeft verbonden. Ik ben van 1966. Dus ook ik ken dit verhaal doordat het mij verteld is. Deze en vergelijkbare verhalen moeten doorverteld worden. Vooral doorverteld aan diegenen die nooit hebben hoeven vechten voor vrijheid, die nooit hebben hoeven lijden onder de gevolgen van een oorlog.
Namens de gemeente spreek ik waardering uit dat u hier bent gekomen om samen te herdenken. Zojuist waren we met elkaar twee minuten stil. We herdenken hier in Andijk -maar ook in heel het land- samen de oorlogsslachtoffers die vielen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Heel dichtbij, hier in onze gemeente, in Nederland, in Europa en daarbuiten. We staan stil bij militairen en burgers die in andere situaties slachtoffer werden en het niet overleefden. Toen, maar ook vandaag nog.
En dat doen we niet zomaar of lichtzinnig. Het is goed om ons te realiseren waarom het belangrijk is en blijft om dat te doen. Dit is een moment om te herdenken wat er toen is gebeurd. Maar het geeft ons tegelijkertijd een belangrijke opdracht mee die juist vandaag actueel is.
In onze gemeente staan veel oorlogsmonumenten. Allemaal met hun eigen verhaal, hun eigen geschiedenis.
Al die monumenten zijn niet zomaar een beeld uit het verleden. Ze wijzen ook naar vandaag. Ze laten ons zien dat het belangrijk is om stil te staan bij wat we nooit meer willen en te vieren dat we kunnen leven in vrijheid.
Nog maar heel kort geleden zagen we de beelden van aanslagen in Sri Lanka, in Christchurch. En zien we berichten over oorlogen en slachtoffers in andere delen van de wereld. Over mensen die slachtoffer zijn van haat en discriminatie. Over mensen die niet in vrijheid kunnen leven en in vrijheid kunnen kiezen. Die niet in vrijheid kunnen leven, omdat ze anders denken of zijn.
Het landelijke jaarthema van 4 en 5 mei is ‘Vrijheid om te kiezen’. Dit jaar is het 100 jaar geleden dat het algemeen kiesrecht werd ingevoerd. Arbeiders en vrouwen mochten tot dan toe niet stemmen en kwamen op voor hun rechten. Zij streden voor de vrijheid om te kiezen. Te kiezen in een democratie.
Hier in Nederland hebben we nu die vrijheid om te kiezen. Maar dat brengt ook een belangrijke verantwoordelijkheid met zich mee. Kadija Arib – voorzitter van de Tweede Kamer – schreef dit jaar over de herdenking. In haar tekst haalde ze Elie Wiesel aan, overlevende van Auschwitz. Ze citeerde hem als volgt:
Het tegenovergestelde van liefde is niet haat, maar onverschilligheid. En het tegenovergestelde van vrede is onverschilligheid jegens zowel vrede als oorlog.
De bittere les van het verleden is ook een opdracht voor de toekomst. En die opdracht, dat is waar het vandaag ook om gaat als we herdenken. In vrijheid kunnen kiezen nodigt je uit om zelfstandig te denken, om je goed te informeren, je mening te vormen en om kritisch te zijn. Het vraagt en stimuleert betrokkenheid. Vrijheid om te kiezen is niet alleen een recht, maar vraagt ook iets van je. Juist vandaag. Juist nu.
Aan die opdracht kun je uiting geven door gebruik te maken van dat stemrecht. Maar ook door meningen uit te wisselen, naar elkaar te luisteren, kritisch te zijn in het verwerken van informatie, en compromissen te sluiten. Door met al onze overeenkomsten én verschillen met elkaar in gesprek te gaan en te blijven. Door onze verschillen niet te benadrukken maar juist te kijken naar wat ons bindt.
Daarom wil ik graag een nieuw woord bij u introduceren bij de opdracht die herdenken ons meegeeft. Laten we met zijn allen niet wegkijken, niet onverschillig zijn. Laten we samen verschillig zijn en onze zegeningen tellen. Ik dank u voor uw aandacht en belangstelling.
[signoff]
Reageer