MEDEMBLIK – Om de klimaatdoelen te halen, neemt duurzame energieopwekking de komende decennia exponentieel toe. Op weg naar een CO2-vrije samenleving gaat ook ons landschap drastisch veranderen. Met windmolens, met zonnepanelen op huizendaken en gebouwen én in toenemende mate ook met grootschalige zonneparken in het agrarisch gebied. NVM-makelaars, gespecialiseerd in agrarisch en landelijk vastgoed, spelen een belangrijke begeleidende en adviserende rol tussen grondeigenaren en exploitanten van zonneparken.
Het potentieel voor zonneparken in ons buitengebied is enorm en breidt zich steeds verder uit. Het CBS heeft becijferd dat in 2018 bijna 54.000 agrarische bedrijven in Nederland actief waren op een grondoppervlak van 1.768.000 hectare. Niet alle agrarische bedrijven lenen zich voor grootschalige zonneparken (van in ieder geval 10 hectare), maar de bijna 11.000 akkerbouwbedrijven en ruim 15.000 melkveebedrijven wél. Bovendien is de verwachting dat in 2036 het aantal agrarische bedrijven met ongeveer 45% afneemt. Doel is om de komende 20-30 jaar z’n 40.000 hectare aan zonneparken in het buitengebied te realiseren (ca. 2% van het totale oppervlak). Belangrijke opgave dus, maar dat is iets te makkelijk gezegd.
Lees ook: Plannen voor grote zonneweide Medemblik
Want om te bepalen of landbouwgrond geschikt is voor de aanleg van een zonnepark, is wel enig onderzoek nodig. Energiebedrijven en andere initiatiefnemers op het gebied van duurzame energie trachten daarbij eerst afspraken te maken met een grondeigenaar over de koop of huur van een bepaald perceel. Die afspraken worden vervolgens vastgelegd in een optiecontract. Tijdens de duur van de optie (2-3 jaar) onderzoekt de initiatiefnemer of de bewuste locatie geschikt is voor de aanleg van een zonnepark.
Bij de ontwikkeling van een zonnepark in agrarisch gebied kunnen NVM A&LV-makelaars/taxateurs als specialist in het buitengebied een totaaladviseur zijn. Zij begeleiden de grondeigenaar of de initiatiefnemer op het gebied van duurzame energie. Van de waardering van de grond, het doen van (flora- en fauna)onderzoek, het opstellen van een optiecontract, erfpachtovereenkomst of koopovereenkomst met bijzondere voorwaarden, tot het aansturen van bestemmingsplanwijzigingen bij de gemeente. Gemiddeld duurt het circa 2-3 jaar om de herbestemming, omgevingsvergunning en SDE-subsidie te realiseren. Daarna kan het zonnepark gebouwd en in gebruik genomen worden.
In heel Nederland ben ik voor klanten op zoek naar landbouwgrond waar deze zelf een zonnepark kan ontwikkelen en exploiteren. Ook mijn collega’s worden steeds meer benaderd door diverse partijen om hen te begeleiden en adviseren. Om onze kennis op peil te houden en te verbeteren hebben we daarom bij de NVM het Programma Duurzaamheid en de kenniswerkgroepen Agrarisch & Landelijk Vastgoed en Onteigening.
Voor (al dan niet stoppende) agrariërs is verkoop van hun grond aan zonnepark-exploitanten aantrekkelijk, omdat zij een prijs ontvangen die een behoorlijk percentage boven de agrarische grondprijs ligt. Een andere mogelijkheid is dat exploitanten een perceel huren voor bijvoorbeeld 25 jaar (de levensduur van een zonnepark) en een erfpachtrecht en/of opstalrecht verwerven. Op die manier is de agrariër gedurende 25 jaar verzekerd van inkomsten.
Het beleid van gemeenten ten aanzien van zonneparken verschilt. Enerzijds zijn er gemeenten die al een beleidskader voor de ontwikkeling van zonneparken hebben gemaakt, terwijl dit bij andere totaal ontbreekt. Ook provincies maken beleid ten aanzien van zonneparken. Zaken als goede landschappelijke inpassing, het behoud van (lokaal) maatschappelijk draagvlak en het aansluiten op bestaande functies van het bestaande landschap spelen daarbij een rol.
Voor de technische uitvoerbaarheid van een zonnepark is de ligging ten opzichte van elektrische infrastructuur cruciaal. Hoe dichterbij zich een zogenoemd onderstation bevindt, hoe lager de aansluitkosten voor infrastructuur en transport zijn. De netbeheerder heeft een aansluitplicht, maar de kosten van de aansluiting komen voor rekening van de exploitant van het zonnepark. Bij grote parken van 10 hectare en meer is de aansluiting meestal geen financieel probleem, omdat die sneller rendabel zijn. Bij kleinere parken ligt dat anders.
Mijn advies aan grondeigenaren is, kortom: vraag een agrarisch makelaar/ taxateur die kennis heeft van duurzame energie om je te laten begeleiden bij de onderhandelingen met een zonnepark-ontwikkelaar. Het gaat immers om een langdurige, duurzame samenwerking die wordt aangegaan. Dan is het wel zo prettig als alles goed is geregeld.
Ard Klijsen is voorzitter van de NVM-vakgroep Agrarisch & Landelijk
[signoff]